Những năm gần đây, số lượng trẻ mắc hội chứng tự kỷ gia tăng đáng kể và trở thành vấn đề xã hội đáng quan tâm. Tại tỉnh Sơn La, có trên 5.000 trẻ em bị khuyết tật, tự kỷ, trong đó, 20% số trẻ chậm phát triển, trẻ mắc hội chứng tự kỷ; hầu hết các em đang được quản lý, chăm sóc tốt.

Bác sỹ Nguyễn Thị Thành Thương, Phó Giám đốc Bệnh viện Tâm thần tỉnh Sơn La, thông tin: Tự kỷ được chia làm 2 loại, gồm: Tự kỷ bẩm sinh (tự kỷ điển hình) và tự kỷ không điển hình. Một số nhận định cho rằng nguyên nhân là do di truyền; trong quá trình mang thai, người mẹ tiếp xúc thường xuyên với nhiều chất độc hại và các chất kích thích làm tăng nguy cơ trẻ tự kỷ sau khi sinh ra hoặc cũng có thể do gia đình bỏ mặc trẻ ít dạy dỗ, quan tâm…

Trẻ em mắc phải hội chứng tự kỷ sẽ thiếu hụt những kỹ năng tương tác xã hội, chậm phát triển ngôn ngữ; bất thường về hành vi, thói quen và ý thích thu hẹp bản thân; trẻ bị rối loạn cảm giác do thần kinh quá nhạy cảm… Tuy nhiên, một số trẻ có khả năng đặc biệt như trí nhớ rất tốt hoặc tập trung học động tác rất nhanh.

Cán bộ điều dưỡng khoa nhi Bệnh viện Tâm thần tỉnh giúp trẻ mắc các triệu chứng về sức khoẻ tâm thần 

Giúp các trẻ tự kỷ sớm hòa nhập cộng đồng, hiện nay, trên địa bàn tỉnh có nhiều cơ sở hỗ trợ điều trị và can thiệp đối với trẻ tự kỷ, như: Bệnh viện Tâm thần tỉnh, Bệnh viện Phục hồi chức năng và một số trung tâm hỗ trợ giáo dục hòa nhập tư thục.  Thành lập tháng 8/2018, Trung tâm hỗ trợ và phát triển hòa nhập Minh Tâm có 25 giáo viên can thiệp trị liệu. Trung tâm có chức năng sàng lọc, phát hiện sớm các dạng khuyết tật về trí tuệ; hỗ trợ hòa nhập những trẻ tự kỷ trong môi trường phổ thông; hướng nghiệp dành cho trẻ tự kỷ lớn… giúp các em có cơ hội hòa nhập cộng đồng.

Chị Nguyễn Thị Hòa, Giám đốc Trung tâm hỗ trợ và phát triển hòa nhập Minh Tâm (Thành phố), chia sẻ: Trung tâm đang can thiệp 80 trẻ tự kỷ, chậm phát triển về ngôn ngữ, tăng động và rối loạn hành vi giao tiếp. Mỗi trẻ đến đây, được sàng lọc nguy cơ, kiểm tra, đánh giá và xây dựng giáo án riêng phù hợp với từng cháu để giáo viên có phương pháp giúp các trẻ hòa nhập sớm hơn.

Y, bác sỹ tại Bệnh viện Tâm thần tỉnh Sơn La can thiệp vận động trị liệu đối với trẻ mắc hội chứng tự kỷ.

Còn tại Khoa nhi, Bệnh viện Tâm thần tỉnh Sơn La cũng đang thực hiện can thiệp cho 10 cháu có các triệu chứng về sức khỏe tâm thần. Các y, bác sỹ của bệnh viện thực hiện các liệu pháp trị liệu cho trẻ, như: Can thiệp tác động lên hành vi (dạy trẻ kỹ năng, hành vi mới; phát triển giao tiếp chức năng nhanh; điều hòa cảm giác, vận động; dạy kĩ năng xã hội); can thiệp sớm bằng các biện pháp tâm lý, giáo dục, làm tăng khả năng giao tiếp, nhận thức và hoà nhập xã hội cho trẻ.

Phương pháp thực hiện can thiệp 1-1 được sử dụng phổ biến trong phương án giáo dục hoà nhập cho trẻ.

Chứng kiến buổi can thiệp giáo dục hoà nhập cho trẻ tự kỷ, mới thấy hết được sự vất vả và sự kiên trì của những người can thiệp hỗ trợ trẻ mắc hội chứng tự kỷ. Với tình yêu con trẻ và mong muốn giúp đỡ các em trở lại sinh hoạt bình thường, mỗi lớp học chỉ có 5-7 trẻ, được chia theo khả năng nhận thức. Bài học của các em là những hướng dẫn lặp đi lặp lại 10-20 lần, thậm chí hàng trăm lần chỉ để trẻ biết những hoạt động cơ bản, biết phân biệt màu sắc hoặc biết gọi tên người thân trong gia đình; thời gian can thiệp tùy thuộc vào khả năng nhận thức của từng em.

Bác sỹ Nguyễn Thị Thành Thương, Phó Giám đốc Bệnh viện Tâm thần tỉnh Sơn La, khuyến cáo: Để giảm thiểu tình trạng trẻ mắc phải hội chứng tự kỷ, cần hạn chế tối đã việc cho trẻ nhỏ tiếp xúc và chơi các trò chơi điện tử, các thiết bị di động mà không có sự giám sát về nội dung và thời gian; tránh các yếu tố bất lợi của môi trường sống; đảm bảo an toàn thai sản đối với người mẹ, hạn chế sinh con khi đã ngoài độ tuổi sinh đẻ… Các gia đình cần dành nhiều thời gian tương tác đối với trẻ nhỏ, tạo điều kiện cho trẻ tham gia các hoạt động trải nghiệm kỹ năng sống, khả năng vận động và phát triển giao tiếp.

Trẻ tự kỷ rất cần tình yêu thương và sự quan tâm từ cha mẹ, người thân và sự kiên trì điều trị lâu dài mới có thể mang lại hiệu quả. Các gia đình cần theo dõi tình trạng con em mình hằng ngày; trao đổi thường xuyên với bác sĩ, chuyên gia tâm lý, giáo viên mẫu giáo, thực hiện đúng theo lời khuyên và hướng dẫn trị liệu về việc chăm sóc và giáo dục trẻ tự kỷ, để các em phát triển toàn diện về nhận thức và thể lực, sớm hòa nhập cộng đồng.