Theo thống kê của Tổng cục Dân số - KHHGĐ, năm 2014, Sơn La là một trong 10 tỉnh có tỷ số giới tính khi sinh cao, với 117,6 bé trai/100 bé gái (mức chung là 103-107 bé trai/100 bé gái); năm 2015 là 117 bé trai/100 bé gái. Hệ lụy của sự chênh lệch này sẽ ảnh hưởng đến quá trình phát triển kinh tế, xã hội của tỉnh.

Cán bộ Trung tâm Dân số-KHHGĐ huyện Mộc Châu  tuyên truyền

về giảm thiểu tình trạng mất cân bằng giới tính khi sinh tại xã Mường Sang.

Một trong những nhiệm vụ quan trọng được xác định trong quá trình triển khai thực hiện Kế hoạch, đó là: Nâng cao hiệu quả các hoạt động truyền thông, vận động, giáo dục về can thiệp giảm thiểu mất cân bằng giới tính khi sinh, về giới, bình đẳng giới, nội dung, hình thức phù hợp với từng đối tượng, từng cấp học. Nhất là các tổ chức đoàn thể như: Đoàn TNCS Hồ Chí Minh tỉnh, Hội LHPN tỉnh lồng ghép tuyên truyền nội dung về giới, bình đẳng giới, mất cân bằng giới tính khi sinh trong các buổi sinh hoạt, trong hoạt động văn hóa, văn nghệ; tổ chức nói chuyện chuyên đề, sinh hoạt nhóm hoặc tư vấn trực tiếp; duy trì hoạt động các mô hình dân số, câu lạc bộ bạn gái tiêu biểu... Nội dung này cũng được các trường THPT, cao đẳng, đại học, Trường Chính trị tỉnh lồng ghép trong chương trình giảng dạy. Đồng thời, tổ chức các hoạt động ngoại khóa có nội dung tuyên truyền về bình đẳng giới, hậu quả mất cân bằng giới tính khi sinh...

Riêng ngành Y tế tỉnh chỉ đạo các đơn vị y tế trực thuộc phối hợp với các cơ quan thông tin đại chúng truyền thông về thực trạng, nguyên nhân và hệ lụy của tình trạng mất cân bằng giới tính khi sinh; các quy định của pháp luật nghiêm cấm lựa chọn giới tính thai nhi như: Pháp lệnh dân số, Nghị định số 104/2003/NĐ của Chính phủ quy định chi tiết thi hành Pháp lệnh Dân số và Nghị định số 176/2013/NĐ-CP của Chính phủ quy định xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực y tế..., với các hình thức tuyên truyền phù hợp với từng vùng, từng nhóm đối tượng. Qua đó, nâng cao nhận thức cho nhân dân, nhất là các cặp vợ chồng sinh con một bề là gái; nam, nữ thanh niên đến tuổi kết hôn. Bên cạnh đó, phổ biến rộng các quy định của pháp luật về nghiêm cấm lựa chọn giới tính thai nhi cho đội ngũ cán bộ y tế cung cấp các dịch vụ có liên quan đến khả năng lựa chọn giới tính thai nhi. Đồng thời, tăng cường kiểm tra, thanh tra việc thực hiện các quy định của pháp luật nghiêm cấm hành vi lựa chọn và loại bỏ thai nhi vì lý do giới tính tại các cơ sở y tế cung cấp dịch vụ; kiên quyết xử lý các cơ sở y tế thực hiện nạo phá thai liên quan đến phân biệt giới tính và dịch vụ siêu âm chẩn đoán giới tính thai nhi, các cơ sở in, bán ấn phẩm về lựa chọn giới tính thai nhi...

Để giảm thiểu tình trạng mất cân bằng giới tính khi sinh, các địa phương trong tỉnh đang đồng bộ vào cuộc, với nhiều giải pháp phù hợp với điều kiện thực tế của địa phương. Riêng Thành phố - địa bàn có tỷ số mất cân bằng giới tính khi sinh cao nhất trong tỉnh, Trung tâm Dân số - KHHGĐ Thành phố đã tham mưu cho UBND Thành phố ban hành Kế hoạch số 131/KH-UBND ngày 22/7/2016 về tổ chức các hoạt động tuyên truyền can thiệp giảm thiểu tình trạng mất cân bằng giới tính khi sinh. Theo đó, các cơ quan chuyên môn phối hợp với chính quyền địa phương các xã, phường đa dạng hóa hình thức tuyên truyền như: Lồng ghép trong cuộc họp các đoàn thể; tổ chức hội thảo; sinh hoạt chuyên đề; nói chuyện trực tiếp tại nhóm hộ gia đình; phát động cuộc thi viết tìm hiểu về tình trạng mất cân bằng giới tính khi sinh... Chỉ đạo cấp ủy, chính quyền các xã, phường đưa nội dung nghiêm cấm mọi hình thức lựa chọn giới tính thai nhi vào quy ước, hương ước để thực hiện... Tại huyện Mộc Châu, cấp ủy, chính quyền các cấp đưa việc can thiệp giảm thiểu tình trạng mất cân bằng giới tính khi sinh vào chương trình phát triển kinh tế, xã hội của địa phương. Triển khai thực hiện mô hình điểm “Hỗ trợ phụ nữ và trẻ em gái”. Tổ chức hội thảo về mất cân bằng giới tính khi sinh, phân tích rõ những hệ lụy của vấn đề này đối với gia đình, xã hội. Thành lập câu lạc bộ “Bạn gái tiêu biểu” ở 3 trường THCS và 1 trường THPT tại 4 xã: Chiềng Sơn, Chiềng Hắc, Đông Sang và Mường Sang. Qua đó, từng bước thay đổi những định kiến về giới, góp phần phòng chống bạo lực với phụ nữ và trẻ em gái...

Với sự vào cuộc đồng bộ của các cấp, các ngành trong việc thực hiện Đề án kiểm soát mất cân bằng giới tính khi sinh trên địa bàn tỉnh giai đoạn 2016-2020, tin rằng sẽ từng bước làm thay đổi hành vi của các cặp vợ chồng trong độ tuổi sinh đẻ theo hướng sinh con theo quy luật tự nhiên, góp phần ổn định cơ cấu dân số của tỉnh ở mức hợp lý, cân bằng, nâng cao chất lượng dân số.