Việc chậm giải ngân vốn đầu tư công có cả nguyên nhân khách quan lẫn chủ quan. Các địa phương lý giải yếu tố khách quan do nhiều văn bản luật, nghị định mới ban hành nên các địa phương chưa kịp cập nhật, còn lúng túng. Trong khi đó, sáu tháng đầu năm, giá vật liệu xây dựng tăng mạnh, nhất là giá thép tăng từ 30 đến 40%, khiến các nhà thầu thi công không kịp trở tay, các gói thầu đều bị vượt tổng mức, ảnh hưởng nghiêm trọng tiến độ thực hiện. Bên cạnh đó, việc ưu tiên nguồn lực tập trung phòng, chống dịch Covid-19 và các nhiệm vụ chính trị khác khiến việc theo dõi, đôn đốc tiến độ các dự án bị bỏ lửng.Giám đốc Sở Kế hoạch và Đầu tư TP Cần Thơ Lê Thanh Tâm cho rằng, giải ngân đầu tư công chậm có những nguyên nhân khách quan, nhưng phải thẳng thắn thừa nhận phần lớn do nguyên nhân chủ quan của chủ đầu tư, đơn vị thi công. Khi lập dự án, nhiều chủ đầu tư khảo sát, thiết kế không kỹ nên triển khai thi công phát sinh nhiều vấn đề phải bổ sung, điều chỉnh, mất nhiều thời gian thực hiện các thủ tục liên quan, có dự án phải làm lại từ đầu. Một số nhà thầu, đơn vị thi công năng lực tài chính, chuyên môn hạn chế, thi công thực tế ngoài công trường cầm chừng, kéo dài, gây lãng phí.

Khắc phục được hai yếu tố chủ quan này, các công trình chắc chắn sẽ giải ngân, hoàn thành đúng tiến độ. Sở Kế hoạch và Đầu tư tỉnh Kiên Giang chỉ ra, việc giải ngân vốn chậm, một phần do bồi thường giải phóng mặt bằng chưa được quan tâm đúng mức, chưa tuân thủ triệt để các chỉ đạo của Tỉnh ủy, UBND tỉnh và thiếu sự phối hợp nhuần nhuyễn giữa chủ đầu tư và UBND cấp huyện. Một số dự án như nâng cấp, mở rộng đường Dương Đông - Cửa Cạn - Gành Dâu và xây dựng mới nhánh nối với đường trục nam - bắc (TP Phú Quốc); đường ven biển từ Rạch Giá đi Hòn Đất; đường 3/2 nối dài (đường bộ ven biển tỉnh Kiên Giang - đoạn qua địa bàn TP Rạch Giá và huyện Châu Thành),… là điển hình của tình trạng này.Bí thư Tỉnh ủy Cà Mau Nguyễn Tiến Hải cho biết: Để hoàn thành kế hoạch giải ngân vốn đầu tư công đạt 95 - 100% kế hoạch, tỉnh đề cao vai trò lãnh đạo, chỉ đạo, điều hành của cấp ủy, chính quyền các cấp, nhất là tinh thần trách nhiệm, tính tiên phong của người đứng đầu các cơ quan, đơn vị, địa phương trong thực hiện nhiệm vụ thu hút đầu tư và triển khai thực hiện các dự án đầu tư, xem đây là nhiệm vụ quan trọng, thường xuyên, liên tục của cả hệ thống chính trị. Đồng thời, xác định cụ thể trách nhiệm của các cấp, các ngành; lấy kết quả chỉ đạo thực hiện là một trong các tiêu chí đánh giá, bình xét thi đua hằng năm.

 Theo Phó Chủ tịch UBND tỉnh Cà Mau Lâm Văn Bi, thời gian qua, vẫn có hiện tượng một số chủ đầu tư lợi dụng giá vật tư tăng, cộng với dịch bệnh diễn biến phức tạp, phải thực hiện giãn cách nên lơ là, xao nhãng, chưa sâu sát trong công việc. “Chúng tôi không muốn nêu tên cụ thể từng đơn vị, nhưng từng chủ đầu tư cần nghiêm khắc tự rà soát lại để chấn chỉnh, khắc phục, tránh tình trạng báo cáo lãnh đạo tỉnh là “thông” nhưng khi triển khai thì “vướng”. Đây là nhiệm vụ chính trị, các sở, ngành, chủ đầu tư trong tỉnh cần tập trung hết sức để tháo gỡ, đừng thoái thác nhiệm vụ và đùn đẩy trách nhiệm, dẫn đến giải ngân vốn chậm trễ”, ông Lâm Văn Bi cảnh báo.Tăng cường kỷ luật, kỷ cươngMới đây, Nghị quyết số 63/NQ-CP của Chính phủ về các nhiệm vụ, giải pháp chủ yếu thúc đẩy tăng trưởng kinh tế, giải ngân vốn đầu tư công và xuất khẩu bền vững những tháng cuối năm 2021 và đầu năm 2022, mục tiêu phấn đấu tỷ lệ giải ngân vốn đầu tư ngân sách nhà nước năm 2021 đạt 95 - 100% kế hoạch được Thủ tướng giao từ đầu năm; trong đó, đến hết quý III/2021, giải ngân đạt ít nhất 60% kế hoạch. Chính phủ yêu cầu các bộ, cơ quan trung ương và địa phương tăng cường kỷ luật, kỷ cương trong giải ngân vốn đầu tư công, đề cao vai trò, trách nhiệm người đứng đầu; rà soát việc phân bổ kế hoạch vốn cho các dự án phù hợp tiến độ thực hiện, bảo đảm trọng tâm, trọng điểm, không dàn trải, manh mún, kéo dài.Chủ tịch UBND tỉnh Sóc Trăng Trần Văn Lâu cho biết: Tỉnh sẽ kiên quyết cắt giảm, điều chuyển vốn từ các dự án chậm giải ngân sang các dự án có khả năng giải ngân tốt hơn, bảo đảm hiệu quả vốn đầu tư. Chủ đầu tư các dự án đã chỉ đạo nhà thầu tập kết đầy đủ vật tư khi “luồng xanh” được mở, chuẩn bị nhân công, thiết bị để khi dịch Covid-19 được khống chế là bắt tay vào thi công đồng loạt, đẩy nhanh tiến độ và bảo đảm chất lượng công trình.

 Ngày 23/7 vừa qua, UBND tỉnh đã yêu cầu các cơ quan trong tỉnh làm việc luôn cả ngày thứ bảy và chủ nhật, với yêu cầu siết chặt việc phòng, chống dịch Covid-19 và bảo đảm điều hành giải ngân vốn đầu tư công trên địa bàn. TP Cần Thơ cũng ban hành quy định cá thể hóa trách nhiệm đối với từng chủ đầu tư, các sở, ngành liên quan để có căn cứ xử lý nghiêm những cá nhân, tập thể nếu xảy ra chậm trễ, kéo dài trong thực hiện dự án. Tỉnh kiên quyết yêu cầu cắt hợp đồng đối với nhà thầu không đủ năng lực chuyên môn, tài chính; điều chuyển vốn ở dự án chậm sang những dự án khác để phát huy hiệu quả vốn đầu tư công.

Chủ tịch UBND thành phố Cần Thơ Trần Việt Trường chỉ đạo các chủ đầu tư phải thường xuyên kiểm tra, đôn đốc tiến độ thi công công trình, tháo gỡ ngay những vướng mắc phát sinh trong quá trình thực hiện. Sở Xây dựng và các sở, ngành liên quan không được đùn đẩy trách nhiệm, cử cán bộ phối hợp chủ đầu tư, nhà thầu giải quyết triệt để, rút ngắn thời gian hoàn thành các hồ sơ, thủ tục đầu tư, xây dựng.Tỉnh An Giang cũng xác định giải ngân vốn đầu tư công là một trong những nhiệm vụ chính trị trọng tâm, tiêu chí cơ bản để đánh giá mức độ hoàn thành nhiệm vụ cán bộ trong năm 2021. Chủ tịch UBND tỉnh Nguyễn Thanh Bình yêu cầu các sở, ngành, địa phương, đơn vị phải nâng cao hơn nữa vai trò, trách nhiệm của người đứng đầu trong việc thực hiện giải ngân vốn đầu tư công, phấn đấu đến cuối năm, tỷ lệ giải ngân phải đạt từ 95 - 100%.

Đối với các dự án không có khả năng thanh toán, giải ngân hết kế hoạch vốn, phải lập tức chuyển vốn cho các dự án khác đang cần vốn. Tỉnh Kiên Giang đã thành lập các đoàn kiểm tra chuyên ngành do các Sở: Xây dựng, Tài chính, Kế hoạch và Đầu tư, Tài nguyên và Môi trường triển khai để đôn đốc và đề xuất các giải pháp đẩy nhanh tiến độ giải phóng mặt bằng, thực hiện các dự án, giải ngân vốn,…Đầu tư công hiệu quả sẽ mở ra bức tranh tươi sáng về kinh tế trong bối cảnh dịch Covid-19 dự báo còn kéo dài. Hiệu quả đầu tư công sẽ góp phần phục vụ các mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội, nhất là đầu tư phát triển hệ thống kết cấu hạ tầng theo phương thức đối tác công - tư, giúp thực hiện tốt mục tiêu kép “vừa chống dịch, vừa phục hồi kinh tế”. Vì lẽ đó, người đứng đầu các địa phương vùng đồng bằng sông Cửu Long cần quyết liệt hơn nữa để thúc đẩy tiến độ giải ngân vốn đầu tư công, để các công trình đầu tư sớm phát huy hiệu quả.