Thời tiết bất thường gây ra lũ quét, mưa đá, sương muối, băng giá... không chỉ tác động lớn đến đời sống sinh hoạt của người dân, mà còn tác động trực tiếp đến hoạt động sản xuất nông nghiệp. Các cấp chính quyền, ngành Nông nghiệp đã nghiên cứu, triển khai các giải pháp ứng phó, góp phần giảm thiểu tác động của những hiện tượng thời tiết cực đoan, đảm bảo sản xuất nông nghiệp hiệu quả, bền vững.

Công nhân Công ty Greenfarm Mộc Châu ươm cây giống trong nhà lưới.

Ảnh: PV

Ngành Nông nghiệp đã tham mưu trình UBND tỉnh ban hành các Đề án: Phát triển vùng nguyên liệu cà phê gắn với chế biến bảo vệ môi trường trên địa bàn tỉnh; Phát triển lĩnh vực trồng trọt theo hướng an toàn, bền vững, ứng dụng công nghệ cao; Phát triển thủy sản bền vững. Đồng thời, nghiên cứu, vận động nông dân chuyển đổi cơ cấu cây trồng, vật nuôi và chủ động điều chỉnh mùa vụ sản xuất, nhân rộng một số giống cây trồng, vật nuôi, giống thủy sản mới năng suất, chất lượng cao, khả năng thích ứng với biến đổi khí hậu. Mở rộng các mô hình sản xuất nông - lâm kết hợp; các mô hình cây trồng trái vụ; hỗ trợ triển khai các mô hình ứng dụng các quy trình thực hành sản xuất nông nghiệp an toàn, sản xuất trong nhà màng, nhà kính; áp dụng các giải pháp công nghệ tiết kiệm nước, sử dụng hiệu quả nguồn tài nguyên nước phục vụ sản xuất nông, lâm nghiệp; xây dựng, sửa chữa nâng cấp các công trình cấp thoát nước, hồ chứa đảm bảo cung cấp đủ nguồn nước phục vụ sinh hoạt và sản xuất nông nghiệp...

Đồng thời, tỉnh đã ban hành nhiều chính sách hỗ trợ HTX trồng cây ăn quả, cây dược liệu dưới tán cây ăn quả; hỗ trợ sản xuất, chế biến, tiêu thụ nông sản, thực phẩm an toàn trên địa bàn tỉnh; hỗ trợ cải tạo vườn tạp và trồng cây ăn quả; hỗ trợ áp dụng các quy trình thực hành sản xuất nông nghiệp tốt trong nông, lâm nghiệp, thủy sản... Đến nay, toàn tỉnh có hơn 1.200 ha cây trồng đã lắp đặt hệ thống tưới tiết kiệm nhỏ giọt, tưới phun; hơn 53 ha ứng dụng mô hình nhà lưới, nhà kính; trên 17.500 ha cây trồng áp dụng quy trình sản xuất nông nghiệp tốt theo tiêu chuẩn VietGAP, GlobalGAP và tương tự; xây dựng, duy trì được hơn 196 chuỗi cung ứng sản xuất an toàn. Nhờ áp dụng khoa học kỹ thuật ghép cải tạo vườn tạp, tỉa cành, tạo tán, sản xuất cây ăn quả trái vụ, góp phần nâng cao giá trị sản xuất trên diện tích canh tác, như: Bơ đạt 219 triệu đồng/ha/năm, thanh long 228 triệu đồng/ha/năm, nhãn ghép 226 triệu đồng/ha/năm; dâu tây 414 triệu đồng/ha/năm, na 356 triệu đồng/ha/năm....

Ông Kim Văn Dũng, Giám đốc HTX nông nghiệp Dũng Tiến, bản km 83, xã Phiêng Luông (Mộc Châu), cho biết: HTX đã đầu tư làm hệ thống tưới phun cho vườn trồng rau, tưới tiết kiệm cho vườn cây ăn quả; được Dự án “Ươm mầm tương lai tươi sáng cho phát triển kinh tế và trao quyền cho phụ nữ ở Sơn La” hỗ trợ làm mô hình nhà màng trồng dâu tây hơn 600 m². Nhờ đó, giảm tác động tiêu cực của thời tiết, năm 2020, tổng doanh thu của HTX đạt trên 3 tỷ đồng, đem lại thu nhập ổn định cho các thành viên.

Mô hình trồng cây ăn quả chất lượng cao tại bản Nà Hạ 2, xã Chiềng Mung (Mai Sơn).

Thông qua một số dự án, mô hình ứng phó với biến đổi khí hậu có nguồn vốn hỗ trợ từ các tổ chức phi chính phủ, như: Dự án bảo tồn và phát triển đa dạng sinh học nông nghiệp cho nhóm cộng đồng nghèo nhằm ứng phó với biến đổi khí hậu tại tỉnh Sơn La; Dự án “Sinh kế bền vững và khả năng ứng phó biến đổi khí hậu thông qua các thực hành tốt về nông nghiệp thông minh với khí hậu và nông lâm kết hợp tại khu vực miền núi Việt Nam... đã xây dựng thành công các mô hình canh tác lúa thông minh thích ứng với biến đổi khí hậu, canh tác cà phê gắn với bảo vệ môi trường, chuyển giao kỹ thuật phục tráng các giống lúa nếp bản địa cho người dân địa phương tự thực hiện; nhân rộng các mô hình sản xuất nông, lâm nghiệp kết hợp, như: Mô hình trồng nhãn chín muộn, ngô, cỏ tại xã Chiềng Chăn và mô hình trồng mắc ca, cà phê và đậu đỗ tại xã Cò Nòi (Mai Sơn); trồng sơn tra, ngô, cỏ chăn nuôi tại xã Co Mạ (Thuận Châu)...

Hiện nay, để hỗ trợ phát triển cho các nhóm dễ bị tổn thương do biến đổi khí hậu, tỉnh đang hợp tác với Trung tâm Phát triển nông thôn bền vững (SRD) triển khai Dự án “Giảm nhẹ và thích ứng với biến đổi khí hậu trong lĩnh vực nông - lâm nghiệp tại vùng núi Tây Bắc” do Tổ chức Bánh mỳ cho Thế giới (BftW - Tổ chức phi Chính phủ Đức) tài trợ tại các xã: Muổi Nọi, Bon Phặng, Nậm Lầu và Chiềng Pha (Thuận Châu), giai đoạn 2021-2023. Bà Hoàng Thị Sen, cán bộ quản lý Dự án Trung tâm SRD, thông tin: Với mục tiêu tăng cường giảm nhẹ và thích ứng với biến đổi khí hậu dựa vào cộng đồng, cùng với tiềm năng nhân rộng để đóng góp cho “Kế hoạch quốc gia về thích ứng với biến đổi khí hậu” và nội dung “Đóng góp do quốc gia tự xác định”, Trung tâm đã thực hiện đã đánh giá kết quả biến đổi khí hậu tại 4 xã của huyện Thuận Châu. Đồng thời, triển khai tổ chức các diễn đàn về vai trò rừng, dịch vụ môi trường rừng; tổ chức các lớp tập huấn và xây dựng các mô hình trình diễn canh tác khoai sọ, cà phê bền vững; triển khai trồng cây lâm nghiệp phân tán trên nương; đánh giá cung cầu nước tại 16 bản dự án; thành lập 6 hội người sử dụng nước tại các bản dự án; thành lập 16 nhóm nông dân cùng sở thích và quỹ tiết kiệm thôn, bản.

Việc nâng cao nhận thức của cấp ủy, chính quyền, địa phương trong năng lực ứng phó với biến đổi khí hậu và sự đổi mới tư duy canh tác của nông dân, đã giúp tỉnh chủ động các giải pháp thích nghi, điều tiết sản xuất phù hợp, hiệu quả và bền vững.