Những năm gần đây, cây gai xanh đã bén rễ đâm chồi ở xã Liên Hòa (Vân Hồ), thay thế một phần diện tích nương ngô kém hiệu quả, mang lại thu nhập ổn định cho người dân, góp phần xóa đói, giảm nghèo ở địa phương.

Người dân bản Nôn, xã Liên Hòa (Vân Hồ) bảo quản vỏ cây gai xanh.

Năm 2017, một số cán bộ xã Liên Hòa đã tham quan, học hỏi mô hình trồng gai xanh ở xã Quy Hướng (Mộc Châu), được “mắt thấy, tai nghe” về những giá trị kinh tế mà gai xanh đem lại ở xã bạn, các cán bộ xã đã tuyên truyền, vận động nhân dân chuyển hướng trồng cây gai xanh; tìm đầu mối hỗ trợ người dân kỹ thuật, phân bón và cây giống để sản xuất. Công ty cổ phần Đầu tư phát triển sản xuất và xuất nhập khẩu An Phước đã hỗ trợ toàn bộ chi phí thực hiện trồng thí điểm 2.000 m² đầu tiên, cung cấp vật tư sản xuất cây gai xanh ban đầu cho xã Liên Hòa; hướng dẫn kỹ thuật trồng cây và cam kết bao tiêu đầu ra sản phẩm vỏ cây gai cho người dân.

Theo đánh giá của các chuyên gia kinh tế, cây gai xanh cho hiệu quả kinh tế cao so với một số cây trồng khác, có thể cho thu nhập bình quân đạt gần 150 triệu đồng/ha; thu hoạch khoảng 10 năm mới phải trồng lại; vỏ cây sau khi xử lý được dùng để dệt vải, có chất lượng tốt; lá được sử dụng trong chế biến bánh gai hoặc chiết xuất lấy tinh dầu làm chất nhuộm tự nhiên, hay sử dụng làm thức ăn chăn nuôi; còn lõi cây sau khi tước vỏ, dùng để sản xuất giấy, hoặc làm chất đốt... Ngoài ra, cây còn có tác dụng cải tạo đất, tăng độ phì cho đất bạc màu.

Thời gian đầu, một số hộ dân đã trồng trên đất trồng cây ngô năng suất thấp, với diện tích khoảng 5 ha, sau thấy hiệu quả kinh tế, đã mở rộng lên 145 ha. Ông Vì Văn Chức, bản Nôn, một trong những hộ dân đầu tiên trồng cây gai xanh ở xã Liên Hòa, chia sẻ: Ban đầu, gia đình tôi trồng khoảng 3.000 m² cây gai xanh khi vừa thu hoạch xong vụ ngô cuối năm 2018. Sau nhận thấy, cây trồng này phát triển tốt, không mất nhiều công chăm sóc, giá ổn định, nên năm 2020, tôi đã trồng thêm 5.000 m² trên diện tích đất trồng ngô, một năm thu hoạch 5 đợt được gần 3,2 tấn vỏ cây, thu gần 110 triệu đồng/năm. Ngoài ra, lá cây phục vụ chăn nuôi 15 con trâu, bò của gia đình; lõi cây dùng làm chất đốt.

Theo những người trồng cây gai xanh ở Liên Hòa, cây trồng này không đòi hỏi kỹ thuật cao, không tốn nhiều công chăm sóc. Trong quá trình làm đất, lên luống trồng cây đảm bảo chiều rộng của luống từ 50-60 cm; mỗi luống cao khoảng 10-15 cm và cách nhau từ 40-50 cm, để thuận lợi cho việc đi lại tưới nước và bón phân cho cây. Cây gai không cần quá nhiều nước, vì vậy, kiểm tra độ ẩm cho đất bằng cách vo một nắm đất trên tay, đất có độ dẻo và không dính vào tay là đạt độ ẩm phù hợp. Cứ 4 tháng được thu hoạch 1 lần; sau khi thu hoạch, bón phân cho gốc cây và tưới nước để cây phát triển.

Hiện nay, người dân Liên Hòa chủ yếu bán sản phẩm vỏ cây gai đã tước ra và phơi khô, nên giá trị hàng hóa không cao so với việc bán sản phẩm gai xanh đã được kéo sợi. Bà Vì Thị Cung, bản Nôn, cho biết: Việc bán sản phẩm thô chỉ bằng nửa giá so với bán gai đã kéo sợi. Do vậy, chúng tôi rất mong cơ quan chuyên môn các cấp quan tâm chuyển giao kỹ thuật kéo sợi gai cho nông dân Liên Hòa để tăng giá trị sản phẩm và tăng thu nhập cho gia đình.

Trao đổi với chúng tôi về định hướng phát triển cây gai xanh trong thời gian tới, ông Vì Văn Luyến, Chủ tịch UBND xã Liên Hòa, cho hay: Qua 3 năm đưa cây gai xanh vào sản xuất tại địa phương, cho thấy cây trồng có tiềm năng phát triển lớn, mang lại thu nhập cao cho người dân. Vì vậy, xã đã xây dựng kế hoạch vận động người dân tiếp tục mở rộng diện tích trồng gai xanh. Dự tính đến năm 2022, diện tích trồng gai xanh của xã sẽ đạt 180 ha. Xã sẽ kết nối với các doanh nghiệp thu mua, tiêu thụ sản phẩm của người dân địa phương.

Với những hiệu quả bước đầu đem lại, cây gai xanh hứa hẹn là loại cây trồng giúp người dân Liên Hòa từng bước xóa đói, giảm nghèo bền vững.